Author: Kristján Friðbertsson

Posted on by

Hvernig var árið 2019? – 3. þáttur

Höf. Kristján Friðbertsson

Alla hluta ársins er hægt að finna sér eitthvað garðyrkjutengt að gera og oftar en ekki hægt að finna eitthvað til að dásama. Við notum því síðsumarið til að njóta. Fleira er þó fallegt en blómin. Haustlitir spila æðislega sinfóníu fyrir okkur og um svipað leiti má oft finna fögur fiðrildi sem hafa flækst hingað með haustlægðunum.

Hvert ár hefur 52 vikur og því tók ég sama fjölda mynda og smellti hér inn í nokkrum skömmtum. Tilvalið þótti mér að bjóða ykkur upp á smáréttahlaðborð með nokkrum bitum frá árinu 2019 og kemur því þriðji skammtur af 4 hér. Reyndar bættust nokkrir konfektmolar við á lokametrunum, svo við förum kannski rétt aðeins yfir 52stk.

En, við ætlum ekki alveg að skella okkur í haustið strax. Núna er komið að fyrri uppskerumánuðinum, ágúst. Athugið að myndirnar stækka, sé smellt á þær. Í sumum tilfellum er það nauðsynlegt til að sjá alla myndina.

Í rósagarði Meltungu í Kópavogi brosti þessi fagra David Austin runnarós svona glatt þegar mig bar að garði einn ágúst dag. „Góðan dag, ég heiti ‘The Lark Ascending’“ hvíslaði hún að mér gegnum brosið.
Blendingsrósin frá finnsku járnbrautarstöðinni í Ristinummi (Rosa ‘Ristinummi’) blómstrar hér fallega í Höfðaskógi við Hvaleyrarvatn í Hafnarfirði seint í ágúst.
Stundin áður en safaríkt hindber nærði mig í garðinum og logalaukurinn (Allium flavum) í bakgrunni fylgdist með öllu saman.
Hér blandast venusvagn (Aconitum napellus), útlagi (Lysimachia punctata) og birki fallega saman í garðinum. Svei mér þá ef ummerki birkiþélu (Scolioneura betuleti) passa ekki bara ágætlega þarna…
Talandi um birkiþélu, sú kemur síðsumars, öfugt við birkikembuna sem mætir þegar brumin opnast. Birkiþélan þekkist hér m.a. á því að úrgangur hennar er í kornaformi. Úrgangur birkikembu er í þráðformi.
Draumsólin (Papaver somniferum) fagra hefur vafalítið notið þessarar heimsóknar glersveifunnar (Eupeodes lundbecki) og sjálfur naut ég tækifærisins að fylgjast með þeim báðum í senn. Glersveifan er auðvitað vingjarnleg og meinlaus okkur, en lirfur hennar raða í sig blaðlúsum og eru því ávallt vinsælar hjá mér.
4 stig hindbers.
Fyrst kemur blómið, svo vex ávöxtur. Því næst þroskast ávöxturinn og að lokum er hann borðaður.
Feitlaginn? Nei, bara útlaginn. Hér er í gangi smá partý með garðamaríustakknum.
Hress útlagi stillir sér upp fyrir ljósmyndara, með vinahópinn í bakgrunni.
Meðal berjauppskeru ágúst mánaðar er auðvitað að finna hið ljúffenga rauðrifs !
Posted on by

Hvernig var árið 2019? – 2. þáttur

Höf. Kristján Friðbertsson

Sumarið á Íslandi getur verið æði misjafnt og oftar en ekki svo sólríkt á einum stað að páfagaukar sjást fljúgandi um, en nægileg hellidemba á öðrum að flóðhestar mæta í heimsókn. Við höfum því gott af því að nýta okkar innri íslensku náttúru og vera við öllu búin. Höfum plöntur í einu horni sem blómstra lítið sum árin, en þegar sumarið er nógu gott er blómstrið þeirra fegurra en nokkuð annað. Í öðru horni er heldur lítilfjörlegra blómstur, en það blómstrar alltaf, sama hvernig viðrar. Við fyllum svo í eyðurnar með frábærum sumarblómum og vorlaukum, á meðan heildarstrúktur garðsins mótast af trjánum.

Ekki get ég sýnt ykkur þetta allt í smáatriðum, en hvert ár hefur 52 vikur og því tók ég sama fjölda mynda og smellti hér inn í nokkrum skömmtum. Tilvalið þótti mér að bjóða ykkur upp á smáréttahlaðborð með nokkrum bitum frá árinu 2019 og kemur nú annar skammtur af 4 hér. Reyndar bættust nokkrir konfektmolar við á lokametrunum, svo við förum kannski rétt aðeins yfir 52stk. Þessi skammtur inniheldur júní og júlí.

Júni er ekki síðri túlipana mánuður en maí.
Á björtum júní degi flæðir vatn í farvegi föstum úr Elliðavatni niður dalinn, í för sinni til sjós. Fátt gæti fegrað þessa sýn betur, en hin sífögru al-íslensku þjóðarblóm blágresi og alaskalúpína, hlið við hlið í sönnu bræðralagi.
Hjartablómið fagra heldur enn gamla latneska heitinu (Dicentra spectabilis) í mínum huga, enda er það svo sérstakt að ég vil bara halda því nákvæmlega eins og það er. Hér dansar það við ungar plöntur skógarmölvu (Malva sylvestris).
Maríustakkurinn (Alchemilla mollis) er mörgum fremri í varðveitingu daggar og regndropa. Fegurð þessara tára Maríu gefur öðrum meðlimum rósaættarinnar lítið eftir. Hér nýtur hann þó aðstoðar sóleyjaættarinnar, auk þess sem glyttir í munablómaættina. Hún vildi bara rétt minna á sig.



Fátt gefur jafn mikla litadýrð snemma sumars í garðinn og úrval túlipana.
Smávaxnir túlipanar gefa þeim stórvöxnu ekkert eftir.
Goðalykillinn (Dodecatheon meadia) er enn ein sérstaka sífagra plantan sem enginn ætti að vera án.
Ummerki birkikembunnar sjást víða í júní mánuði.
Ilmgullrunninn (Hypericum androsaemum) gerir hin fagurblómstrandi afbrigði skjaldfléttunnar (Tropaeolum majus) nánast konungleg.
Í júnílok er hvíta afbrigði blásólarinnar hlaðið blómum.
Íðilfagri tromptúlipaninn ‘Marjolein Bastin’ gefur fegurstu rósum ekkert eftir. Byrjar hvítur með örlitlum votti af bleiku, sem smitast smám saman yfir allt blómið.
Þessi fallegi bleikblómstrandi vatnsberi leyfir hér túnfífilsfræi að hvíla sig um stund, á leið sinni að leggja nýtt land undir fót.
Ljúft er útsýnið af þessu fjalli, en ekki síðra er lambagrasið (Silene acaulis) við fætur mér.
Rifsþélu lirfur eru hér komnar á skrið.
Sól, sól, sól… sama hvert maður lítur !
Í breskum almenningsgarði einn júlí eftirmiðdag varð þessi ómótstæðilega rós á vegi mínum.
Á Botnsheiðinni, milli Ísafjarðar og Súgandafjarðar, er lítið um umferð nútildags. Fögur íslensk flóra heldur þó þar til og hvorki fífur né burknar láta sig vanta.
Sólardagarnir í júlí, á Suðureyri við Súgandafjörð, eru engu líkir. Blómstrandi eldlilja í einum fallegasta garði svæðisins er svo punkturinn yfir i-ið.
Breiður af blómstrandi bleikum sigurskúf (Chamerion angustifolium) eru hreinlega stórkostlegar og augljóst hverjum sem sjá vill, að hann er af eyrarrósarætt.
Á Mýrunum toguðu fagrar breiður af blönduðu lyngi augað til sín. Blómstrandi beitilyng bar þó höfuð og herðar yfir rest.
Asíusóleyjar (Ranunculus asiaticus) gleðja mig gríðarlega síðsumars. Aðrir eru tilbúnir til að fljúga langar leiðir til að berja þær augum.
2019 náði júlí mánuður ekki 200 sólarstundum í Reykjavík, en tvöfaldaði þó rúmlega þær 90stundir sem voru í boði árið áður. Meðalhitinn hækkaði um meira en fjórðung. Litadýrðin ljómaði í sólargeislunum, eins og sjá má. Hér blandast saman ljónsmunni (Antirrhinum majus), asíuliljur, rauð dahlia, apablóm og skógarmalva á fallega grængróinn bakgrunn.
Hér drjúpa tár regnguðanna af grasstrái niður á tárablómið.
Hér vex sérlega snúið hvítt fingurbjargarblóm.
Hin fallega gula stórabjörg (D. grandiflora) slakar hér á í sólinni.
Fegurðargildi dill plöntunnar er oft vanmetið.
Posted on by

Hvernig var árið 2019? – 1. þáttur

Höf. Kristján Friðbertsson

Vorið er misjafnt hjá okkur öllum. Veðurfarslega getur verið gríðarlegur munur milli landshluta og sjá sumir ekkert nema snjóskafla allt um kring, meðan aðrir sjá litadýrð springa út í hverju horni. Vorið kemur þó alltaf á endanum. Sjálfur reyni ég að auka áhrifin af vorinu í kringum mig, með því að setja mikið niður af snemmblómstrandi laukum. Það er eitthvað við það að sjá lífið í garðinum kvikna sem kemur manni, þó stundum rólega, í vorgírinn. Hjá mér eru vetrargosarnir fyrstir. Þeir koma á undan vorinu, en blikka mann svona aðeins til að minna á að það er farið að síga á seinni hluta vetrar og styttist í vorið. Í framhaldinu taka við hinir ýmsu krókusar, stjörnuliljur, smáírisar og snotrur, sem allajafna koma sínum skreytingum í gang á undan fyrstu túlipönum og páskaliljum. Vorið virðist einhvern vegin alltaf í senn svo lengi að mæta almennilega á svæðið, en samt svo skyndilega komið og fljótt að líða. Sama gleðin er þó ár eftir ár, með hverju nýju blómi sem opnast, hverri breytingu í garðinum. Sama stressið líka. Kemur rok og rigning um leið og fallegustu blómin hafa opnast? Kemur frost strax eftir að ávaxtatrén hafa opnað sína knúpa? Breytileikinn í smáatriðunum getur verið þó nokkur, en í stóru myndinni breytist samt afar lítið yfir árin.

Ekki get ég sýnt ykkur þetta allt í smáatriðum, en hvert ár hefur 52 vikur og því tók ég sama fjölda mynda og smellti hér inn í nokkrum skömmtum. Tilvalið þótti mér að bjóða ykkur upp á smáréttahlaðborð með nokkrum bitum frá árinu 2019 og kemur því fyrsti skammtur af 4 hér. Reyndar bættust nokkrir konfektmolar við á lokametrunum, svo við förum kannski rétt aðeins yfir 52stk. Fyrsti skammtur nær frá fyrsta degi árs út maí mánuð.




Fösturósarblendingur fegrar garðinn í byrjun árs.
Elliðaárdalurinn er oft afar fallegur í vetrarham, þó gróðurinn hvíli sig um stund.
Fallega grænn mosi í mars fékk smá éljaskammt.
Í lok mars benti þetta fína grýlukerti á Ingólfsfjall, en mosinn á steinunum var eina áberandi plöntulífið.
Hrossafífillinn (Petasites hybridus) skartaði sínum fagra bleika lit á indælum apríldegi í Kópavoginum.
Krókusar og hélurifs eru bestu vinir í garðinum.



Apríl er oftast aðal krókusamánuðurinn.
„Blörraðar“ birkikembur fjölga sér og önnur fylgist með. Vetrargosa vinir tveir faðmast og spjalla um daginn og veginn, án þess að taka eftir neinu.
Kaupmannatúlipaninn ‘Ice Stick’ er alltaf með fyrstu túlipönum í gang hjá mér og snýr aftur ár eftir ár. Hann er jafnvel fallegri lokaður en opinn.
Gildir einu hvort jólarósin (Helleborus niger) blómstrar að vetri eða vori, alltaf er hún jafn fögur.
Í lok maí eru flestir túlipanar komnir á fullt, grassprettan kröftug og gróskan í garðinum áberandi.
Kúrileyjakirsið ‘Ruby’ (Prunus kurilensis ‘Ruby’) skreytir svo sannarlega vorið.
Vingjarnlegir vorkólfar (skollafætur) klóelftingar áttu hug minn allan, þó hafið, sólin, himininn og Kirkjufellið hafi öll lagt sig fram um að ná athyglinni.


Túlipanar bæta hér fallegum lit, innanum fagra birkið, sunnukvistinn og silfursóleyna.