Það hefur sennilega ekki farið fram hjá neinum að vetur er genginn í garð. Hupplegu húsfeðurnir standa úti við fjölskyldubifreiðarnar og skafa af bílrúðunum í morgunmyrkrinu á meðan hinir bíða innandyra meðan eiginkonan reddar málunum. Deilan um nagladekk hefur farið fram með hefðbundnum hætti en eitthvað hafa umræður um efnahagsmál þjóðarinnar skyggt á nagladekkjadeiluna, að minnsta kosti er hún ekki eins áberandi og í fyrra. Alvarlegt ástand í þjóðfélaginu virðist þó ekki ætla að draga úr skreytingagleði landans því jólaseríur spretta fram á ólíklegustu plöntum, manni virðist í sumum tilfellum hvert einasta uppistandandi strá í sumum görðum ljósum skrýtt. Það er auðvitað af hinu góða því ekki veitir okkur af því í svartasta skammdeginu að lýsa upp okkar nánasta umhverfi.
Einbeittustu garðeigendur eru síður en svo komnir í jóladvalann. Þeir standa nú í stórræðum og undirbúa vetrarskýlingu á viðkvæmari plöntum. Ýmsar sígrænar tegundir þarf að skýla með striga á vormánuðum og gegnir striginn í raun og veru tvöföldu hlutverki. Annars vegar veitir hann plöntunum skjól gegn veðri og vindum og kemur í veg fyrir að nálar og börkur plantnanna skemmist af völdum ísnála sem berast hratt yfir með skafrenningi. Hins vegar skyggir striginn á blöð plantnanna og kemur þannig í veg fyrir að sólin nái að hita þau upp. Ungar sígrænar plöntur eiga einmitt oft í erfiðleikum á vorin þegar veður er kalt og bjart. Slíkt veður er ákaflega erfitt þessum plöntum því sólin skín á blöðin og hitar plöntuna upp. Til að kæla sig niður þarf plantan að gufa út vatni um blöðin en þar sem jarðvegur er frosinn ná plönturnar ekki að taka upp vatn úr jarðvegi í stað þess sem gufar út.
Afleiðingarnar fyrir plönturnar verða þær að blöðin sviðna og kuldinn virkar þannig alveg eins og alvarlegur þurrkur. Þetta á sérstaklega við ungar sígrænar plöntur sem ekki eru komnar með djúpstætt og þroskað rótakerfi. Með aldrinum eiga plönturnar auðveldara með að glíma við þetta vandamál því rætur þeirra ná niður fyrir frostlagið í jarðveginum og þær geta því dregið upp vatn í stað þess sem gufar út. Striginn er því ákaflega heppilegt vetrarskýlingartæki. Settir eru niður staurar í kringum plöntuna sem á að skýla með striga og þeir látnir vera nokkuð hærri en plantan. Þetta er best að gera áður en jarðvegurinn frýs og um að gera að ráðast í þennan hluta verksins sem allra fyrst. Striginn þarf ekki að fara á staurana strax. Þeir sem vilja hafa jólaljósin ríkjandi fram yfir áramót bíða bara með að setja strigann á staurana þar til eftir þrettándann. Sólin sést hvort eð er ekkert að gagni fyrr en seinna í janúar eða í febrúar og gerir lítinn usla á plöntum á þessum tíma. Mestu skemmdirnar verða yfirleitt seinna í febrúar fram í mars þegar birtir en frost er ekki farið úr jörðu.
Striginn er þó ekki eini möguleikinn sem við höfum á vetrarskýlingu plantna þótt hann sé kannski heppilegur kostur fyrir uppréttar plöntur. Ef um jarðlægar eða lágvaxnar sígrænar plöntur er að ræða er alveg tilvalið að taka grenigreinar og leggja þær ofan á plönturnar. Gott er að festa skýlingargreinarnar niður með járnlykkju sem nær 30-40 cm niður í jarðveginn. Það kemur í veg fyrir að greinarnar fjúki af plöntunum þegar síst skyldi. Þetta er ágætt að gera þegar grenibúntin hafa lokið hlutverki sínu sem jólaskraut og þannig má sýna hagsýni á krepputímum.
Guðríður Helgadóttir, forstöðumaður starfs- og endurmenntunardeildar LbhÍ
(Áður birt í Morgunblaðinu árið 2008)